चैत्य-वंदन की शुरुआत

Webdunia
सबसे पहले तीन बार 'खमासमण सूत्र' बोलकर विधिपूर्वक तीन खमासमण दें। फिर खड़े होकर या बैठे-बैठे हाथ जोड़कर थोड़े झुकते हुए प्रश्नार्थ अंदाज में बोलें- 'इच्छाकारेण संदिसह भगवन्‌ चैत्यवंदन करूँ इच्छं।' यह कहकर दाहिना घुटना मोड़कर एड़ी पर बैठते हुए बाएँ घुटने को ऊपर रखें एवं हाथ जोड़कर सर पर अंजलि रचाकर निम्न सूत्र कहें-

चैत्य-वंदन का सूत्र
सकलकुशलवल्ली पुष्करावर्त-मेघो ।
दुरित तिमिर भानुः कल्पवृक्षोपमानः ॥
भवजलनिधिपोतः सर्वसंपत्ति-हेतुः ।
स भवतु सततं वः श्रेयसे शांतिनाथः ॥
श्रेयसे पार्श्वनाथः ॥

उपर्युक्त सूत्र बोलकर निम्न 'चैत्यवंदन' कहें। अन्य 'चैत्यवंदन' आता हो, तो वह भी कह सकते हैं। एक चैत्यवंदन कहना चाहिए।

जय चिंतामणी पार्श्वनाथ! जय त्रिभुवन स्वामी ।
अष्ट कर्मरिपु जीती ने पंचमी गति पामी ॥
प्रभु नामे आनंद-कंद सुख संपत्ति लहिए ।
प्रभु नामे भवभय तणा पातक सब दहिए ॥
ॐ ह्रीं वर्ण जोड़ी करी जपिये पारस नाम ।
विष अमृत थई परिणमे, लहिए अविचल ठाम ॥

अब सिर झुकाकर निम्न तीन सूत्र एक साथ बोलें-

जंकिंचि सूत्र
जंकिंचि नाम तित्थं सग्गे पायालि माणुसे लोए ।
जाइं जिणबिंबाइं ताई सव्वाइं वंदामि ॥

नमोत्थुणं सूत्र
नमोत्थुणं अरिहंताणं भगवंताणं ॥1॥
आइगराणं तित्थयराणं सयं-संबुद्भाणं ॥2॥
पुरिसुत्तमाणं पुरिस-सीहाणं पुरिस-वर पुंडरीआणं पुरिस-वर गंधहत्थीणं ॥3॥
लोगुत्तमाणं लोह-नाहाणं लोग-हिआणं लोग-पइवाणं लोग पज्जोअगराणं ॥4॥
अभय-दयाण चक्खु-दयाणं मग्ग-दयाणं सरण-दयाणं बोहि-दयाणं ॥5॥
धम्म-दयाणं धम्म-देसयाणं धम्म-नायगाणं धम्म-सारहीण धम्म-वर चाऊरंत चक्कवट्टीणं ॥6॥
अप्पडिहय वर-नाण दंसणधराणं वियट्ट-छउमाणं ॥7॥
जिणाणं जाबयाणं तिन्नाणं तारयाणं बुद्धाणं बोहयाणं मुत्ताणं मोअगाणं ॥8॥

सव्वन्नूणं सव्व-दरिसीणं सिवमयलमरुअमणंतमक्खय- मव्वाबाहमपुणरावित्ति सिद्धिगइ-नामधेयं ठाणं संपत्ताणं, नमो जिणाणं जिअ-भयाणं ॥9॥
जे अ अईआ सिद्धा जे अ भविस्संति णागए काले संपइ वट्टमाणा ॥10॥

सव्वे तिविहेण वंदामि ॥
यहाँ पर 'मुक्ताशुक्ति मुद्रा'- दो हथेलियों को कुछ मोड़कर हाथ जोड़ें एवं सिर पर अंजलि रचाकर निम्न सूत्र बोलें-

' जावंति चेइयाइं' सूत्र

जावंति चेइयाइं उड्ढे अ अहे अ तिरिअलोए अ ।
सव्वाइं ताइं वंदे, इह संतो तत्थ संताइं ॥

यहाँ पर बैठे-बैठे ही (चैत्यवंदन मुद्रा में ही) सिर झुकाकर खमासमण सूत्र बोलकर खमासमण दें। फिर निम्न दो सूत्र बोलें-

' जावंत केवि' सूत्र

जावंत केवि साहू भरहेरवय-महाविदेहे अ ।
सव्वेसिं तेंसि पणओ, तिविहेण तिदंड-विरयणं ॥
( वापस चैत्य वंदन मुद्रा में हाथ जोड़ें)

' नमोऽर्हत्‌' सूत्र

नमोऽर्हत्‌ सिद्धाचार्योपाध्यायसर्वसाधुभ्यः ।

Show comments
सभी देखें

ज़रूर पढ़ें

Gupta navaratri: माघ माह की गुप्त नवरात्रि कब से होगी प्रारंभ, क्या है इसका महत्व?

षटतिला एकादशी व्रत करने का क्या है फायदा? जानिए पूजा का शुभ मुहूर्त और महत्व

Kumbh mela 2025: मौनी अमावस्या कब है, क्या है इस दिन कुंभ स्नान का महत्व?

तन पर एक भी कपड़ा नहीं पहनती हैं ये महिला नागा साधु, जानिए कहां रहती हैं

महाकुंभ में संगम को अखाड़ों से जोड़ रहे ढाई हजार साल पुरानी फारसी तकनीक से बने पीपे के पुल

सभी देखें

धर्म संसार

बसंत पंचमी पर क्या है सरस्वती पूजा का शुभ मुहूर्त और जानिए पूजा की विधि सामग्री एवं मंत्र सहित

कैसे बनते हैं अघोरी साधु?

महाकुंभ में अघोरियों का डेरा, जानिए इनकी 10 खास रोचक बातें

षटतिला एकादशी व्रत में क्या है तिल का महत्व?

षटतिला एकादशी की पौराणिक कथा